Światowy kryzys ekonomiczny miał początek w październiku 1929 roku. Rozpoczął się w Stanach Zjednoczonych po tzw. "czarnym czwartku" i objął cały świat. Firma NSU, aby przetrwać musiała się przystosować do tych nowych warunków. Nowe pojazdy musiały być tanie nie tylko w momencie zakupu, ale i w czasie codziennej eksploatacji.
Ówcześni ustawodawcy, aby pozwolić na szybszy wzrost gospodarczy wprowadzili wiele udogodnień, m.in. zwolnili posiadaczy pojazdów do pojemności 200 cm3 od płacenia podatków. Poprzednio i tak pojazdy dwusuwowe były na uprzywilejowanej pozycji, ponieważ w opłatach od pojemności silnika posiadacze płacili tylko 50 % wartości. Dodatkowym plusem takiej pojemności było to, iż kierowcy takich pojazdów nie potrzebowali prawa jazdy. Dlatego w tym okresie powstało tak wiele dwusuwowych pojazdów o małej pojemności, nie tylko w firmie NSU. Każda z dużych szanujących się firm zalała w tym okresie rynki całą gamą takich "uprzywilejowanych" pojazdów.
Prototyp 201 Z z 1928 roku
Angielski wzorzec serii "Z"...
... i jego niemiecki odpowiednik
NSU jakby przeczuło pismo nosem, bo już w 1928 roku miało przygotowany prototyp motocykla dwusuwowego o małej pojemności. Jednakże ten projekt w tamtym czasie poszedł w odstawkę czekając na lepsze czasy. Prototyp 201 Z z 1928 roku nie podzielił losów wielu swoich braci i doczekał się wyciągnięcia na światło dzienne. Ówczesny dyrektor zakładów NSU Otto Reitz (1899-1982) zlecił prace mające na celu rozwój i kontynuację tego prototypu.
W istniejącym prototypie widać duże podobieństwa do istniejącego na rynku angielskim motocykla z silnikiem Villiers 196 cm3 Super Sport. Układ wydechowy oraz koło zamachowe, które w NSU zamknięto w metalowej kaście są niemal identyczne. W prototypie widać nawet, iż nożny rozrusznik i łańcuch napędowy są po tych samych stronach jak w angielskim odpowiedniku. Kiedy motocykle serii "Z" weszły do produkcji, dwa wcześniej wymienione elementy zamieniły się stronami.
Skrzynia biegów modelu "Z"
Pierwszym z "oszczędnościowych" motocykli był 175 Z. Silnik w tym modelu miał 174 cm3 pojemności. W początkowym okresie produkcji w ramach oszczędności cylinder wraz z głowicą stanowiły jedną całość. Jedynie wersje eksportowe posiadały odejmowane głowice z lekkich stopów. Rama nitowana wykonana z rur stalowych - otwarta w dolnej części, ze skrzynią biegów i silnikiem stanowiły sztywną konstrukcję. Trzybiegowa skrzynia biegów w tym modelu pracowała w oddzielnej obudowie i poprzez sprzęgło była połączona z silnikiem za pomocą łańcucha. Cały zespół przeniesienia napędu był zamknięty w blaszanej obudowie. Zmiana biegów realizowana była poprzez pręt, a mechanizm sterowania był mocowany do zbiornika paliwa. Sterowanie ssaniem i przepustnicą gaźnika za pomocą cięgieł odbywało się poprzez przesuwanie dźwigienek umieszczonych na kierownicy. Przedni widelec z blachy tłoczonej był amortyzowany za pomocą centralnej sprężyny śrubowej, a tłumienie widelca następowało poprzez tarcze cierne posiadające regulację. Pojazd był wyposażony w hamulce zewnętrzne bębnowe w przedniej i tylnej piaście.
Oszczędności posunięto jeszcze dalej, wszelkie akcesoria jak oświetlenie, sygnał dźwiękowy, licznik czy lusterko wsteczne - elementy motocykla, bez których dzisiejszy kierowca nie jest w stanie się obejść - były wyposażeniem dodatkowym montowanym na specjalne zamówienie. Tak, więc przy zakupie klient dostawał to, co było potrzebne, aby się przemieszczać - ramę z silnikiem i kołami.
Reklama 175 Z
Reklama 201 Z
W następnym roku powstały kolejne modele z serii "Z", różniące się od rozpoczynającego serię brata głównie pojemnością oraz niewielkimi niuansami tj. np. seryjnie już zakładana, odejmowana głowica z lekkiego stopu. Tak powstał 201 Z o pojemności 198 cm3 i 251 Z o pojemności 245 cm3.
Model 175 Z (1930 rok) - motocykl w opcji ze wszystkimi dodatkami
Model 201 Z (1932 rok) - motocykl w opcji ze wszystkimi dodatkami
Wszystkie wyjeżdżały z fabryki w wersji oszczędnościowej, czyli bez dodatkowych akcesoriów. Model 201 Z był przeznaczony wyłącznie na rynek niemiecki, natomiast 251 Z (a przynajmniej jego pierwszy rzut) był modelem eksportowym. Modele między sobą można było rozróżnić malowaniem poszczególnych motocykli. Oczywiście dominującym kolorem był czarny, ale boki zbiorników paliwa były malowane przy 175 Z na żółto, 201 Z na bordowo lub beżowo, a 251 Z (export) na chabrowo, a na specjalne zamówienia, zbiornik miał w środkowej części chromowany pas.
Model 251 Z (1932 rok)
Sytuacja gospodarcza polepszyła się w 1932 roku. Do modeli 201 Z i 251 Z montowano już seryjnie wyposażenie elektryczne, które w całości pochodziło z firmy Bosch. Sygnał dźwiękowy był montowany po prawej stronie do bagażnika lub pod przednią lampą. W tym roku wszystkie motocykle tej serii zostały wzmocnione w wielu miejscach. Wzmocniono m.in. główkę ramy, przedni widelec, poprawiono hamulce oraz tylną podstawkę. W ramach ulepszeń w 1932 roku wszystkie produkowane motocykle modelu 175 Z otrzymały odejmowaną głowicę z lekkiego stopu. Ciekawostką jest, iż wszystkie modele produkowane w tym roku mieszczą się w tej samej rozpiętości numerów ram. Tego, jakiej pojemności silnik był montowany w daną ramę zapewne można było się dowiedzieć tylko z tabliczki znamionowej umieszczonej na ramie.
Motocykle poszczególnych serii produkowano w latach:
175 Z - od 1930 do 1932 na rynek wypuszczono 4200 szt.
201 Z - od 1930 do 1932 na rynek wypuszczono 4100 szt.
251 Z - od 1930 do 1933 na rynek wypuszczono tylko 250 szt!
Motocykle serii "Z" optycznie bardzo przypominały małe motocykle serii "TS".
Dane techniczne modelu 175 Z:
Silnik
jednocylindrowy, dwusuwowy, cylinder ze zdejmowaną głowicą z lekkiego metalu, tłok z garbem
Średnica cylindra x skok tłoka
59 x 64 mm
Pojemność skokowa
174 cm3
Stopień sprężania
1:5,8
Moc maksymalna
4,5 KM przy 4 000 obr/min
Prędkość maksymalna
70 km/h
Cieżar własny
100 kg
Sprzęgło
cierne wielotarczowe
Skrzynia biegów
3-biegowa
Smarowanie
mieszankowe 1:20
Zużycie paliwa
ok. 3,5 l / 100 km
Pojemność zbiornika paliwa
8 l
Gaźnik
Villiers Mark II lub Amal MD 25
Zapłon
magneto lub pradnico-iskrownik
Koła - opony
obręcze o wgłębionym profilu 2 1/2 x 19", opony niskociśnieniowe 25 x 3,00
